PFAS-verontreiniging in zwemwater
Zwemverbod vanwege PFAS-verontreiniging. Zwemmen is hier verboden.
- Vakantiepark de Betteld, Zelhem
Negatief zwemadviezen vanwege PFAS-verontreiniging. Zwemmen wordt daar afgeraden.
- Plas Vrijenburgbos, Barendrecht
- Kralinger Esch, Rotterdam
- Het Blauwe Meer, Dinxperlo
- Plas Merwelanden, Dordrecht
- Zwem altijd op aangewezen zwemwaterlocaties. Daar worden de zwemwaterkwaliteit en de veiligheid periodiek gecontroleerd.
- Volg op de aangewezen zwemwaterlocaties altijd de adviezen op van de provincie en van de reddingsbrigade, als die aanwezig is. Actuele adviezen/waarschuwingen voor de aangewezen zwemwaterlocaties zijn terug te vinden op www.zwemwater.nl en in de zwemwaterapp.
Gezondheidsrisico’s beperken
PFAS vormt meestal geen gezondheidsrisico voor zwemmers als rekening wordt gehouden met een paar dingen.
- Slik zo min mogelijk zwemwater en (zee)schuim in.
- Na zwemmen in open water is even douchen altijd een goed idee en als dat niet kan, was in ieder geval je handen voordat je iets eet.
- Volg de adviezen van de provincie over zwemlocaties op en zwem dus niet op plekken met een negatief zwemadvies of zwemverbod.
PFAS komen overal in onze leefomgeving voor. In ons voedsel, ons drinkwater, de lucht en ook in het water waarin wij zwemmen. Volgens het RIVM krijgen Nederlanders te veel PFAS binnen, dus elk beetje extra is ongewenst. Dat betekent niet dat zwemmen gevaarlijk is. PFAS komen in het menselijk lichaam door het in te slikken, in te ademen of via opname door de huid. Het grootste gedeelte krijgen we binnen via ons eten en drinken. Bij het zwemmen krijg je PFAS voornamelijk binnen door het water dat je inslikt. De PFAS, maar ook andere chemische stoffen, bacteriën en virussen, in het water zitten na het zwemmen ook in kleine hoeveelheden op je huid. Douchen na zwemmen in open water is altijd een goed idee of was in ieder geval de handen voordat je iets eet.
Zeeschuim
PFAS hechten, net als sommige andere chemische stoffen, virussen en bacteriën, goed aan (zee)schuim. Probeer dus te voorkomen dat je (zee)schuim binnen krijgt en laat kinderen en huisdieren er niet in spelen.
Zeeschuim
Zeeschuim vormt zich van nature wanneer algen in zee afsterven en het kan ook ontstaan door vervuiling in het water. Met name wanneer sprake is van wind, kan bij de juiste omstandigheden veel zeeschuim gevormd worden. Zeeschuim bestaat voornamelijk uit eiwitten. Wetenschappelijke studies tonen aan dat PFAS zich concentreert in het zeeschuim, waardoor zeeschuim veel meer PFAS bevat dan zeewater. Ook andere chemische stoffen, bacteriën en virussen kunnen zich hechten aan het zeeschuim. Dus zeeschuim mag er leuk uit zien, het is eigenlijk een vies goedje.
Wat zijn PFAS?
PFAS is een verzamelnaam en staat voor per- en polyfluoralkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten, waaronder smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële en agrarische toepassingen en processen. Van een aantal PFAS is bekend dat ze ongewenste eigenschappen hebben.
- Niet of nauwelijks afbreken in het milieu (ze zijn persistent)
- Schadelijke effecten kunnen geven in mensen en het milieu (ze zijn toxisch)
- Zich gemakkelijk en snel verspreiden in het milieu (ze zijn mobiel) en/of
- Ophopen in het menselijk lichaam, in dieren en planten (ze zijn bio-accumulerend)
Hoe komen PFAS in het menselijk lichaam terecht?
Mensen kunnen in contact komen met een stof door inademen, huidcontact en inslikken. Dit heet de blootstelling aan een stof. De hoeveelheid die iemand inademt, aanraakt of inslikt, en hoe vaak of hoe lang dit contact duurt, bepaalt de blootstelling en daarmee het risico op schadelijke gezondheidseffecten.
Hoe wordt bepaald of er een risico is voor zwemmers?
Het RIVM heeft gezondheidskundige advieswaarden opgesteld voor zwemwater. Deze waarden geven aan hoeveel PFAS in water mogen zitten zonder dat er nadelige gezondheidsrisico's zijn voor zwemmers. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen zwembadwater en oppervlaktewater. Voor het beoordelen van het risico kunnen de PFAS-gehalten die gemeten worden in het water worden vergeleken met deze advieswaarden.
In 2020 heeft de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) een nieuwe gezondheidskundige grenswaarde voor PFAS afgeleid. Dit is de toelaatbare dagelijkse inname (TDI). Dat is de maximale hoeveelheid PFAS die een mens mag binnen krijgen zonder dat dit gevolgen heeft voor de gezondheid. Het RIVM heeft deze grenswaarde gebruikt om advieswaarden voor PFAS in zwemwater af te leiden. Hierbij is rekening gehouden met hoeveel zwemwater men inslikt en hoe vaak men zwemt. Dat bepaalt namelijk hoe groot de blootstelling aan PFAS via zwemmen is.
Er zijn een heleboel verschillende PFAS, hoe wordt daar rekening mee gehouden?
PFAS zijn chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt. In het water zit vrijwel altijd een mengsel van verschillende van deze stoffen. Het RIVM heeft daarom een methode ontwikkeld om verschillende soorten PFAS met elkaar te kunnen vergelijken en de totale hoeveelheid op te tellen. Deze methode is gebruikt om de nieuwe advieswaarden voor zwemwater te bepalen.
PFAS krijgen we op allerlei manieren binnen, hoe wordt daar rekening mee gehouden
Een groot deel van de Nederlandse bevolking krijgt al meer PFAS binnen via voedsel en drinkwater dan wenselijk. Omdat PFAS ook in zwemwater zit, leidt zwemmen dus tot extra blootstelling aan PFAS. Om rekening te houden met deze bron van blootstelling is bij de afleiding van de advieswaarden uitgegaan dat de inname van PFAS via zwemmen maximaal 20% van de gezondheidskundige grenswaarde (of TDI) mag zijn.
Is het risico voor iedereen even groot?
Er zijn advieswaarden voor PFAS in zwemwater berekend voor verschillende groepen zwemmers (kinderen, volwassen mannen en volwassen vrouwen). Hierbij is rekening gehouden met hun karakteristieken, zoals lichaamsgewicht, hoeveel water ze inslikken en hoe vaak ze zwemmen. Voor het beoordelen van de metingen van PFAS in zwemwater wordt alleen rekening gehouden met de laagste berekende waarde. Dat is de strengste norm. Op deze manier wordt de grootst mogelijke en/of de meest gevoelige groep het beste beschermd.
Voor meer informatie over de advieswaarden voor PFAS in zwemwater:
Advieswaarden PFAS in zwemwater | RIVM
Op deze pagina van het RIVM staat veel informatie over de advieswaarden PFAS en links naar het onderliggende rapport van het RIVM.
Actuele informatie over PFAS:
Homepage PFAS op website RIVM
Op deze pagina van het RIVM staat veel informatie over PFAS in relatie tot gezondheid en milieu.
Bovenstaande afbeelding is ook beschikbaar in het Duits en Engels: